Ο Ντίκος Βυζάντιος γύρισε σπίτι


Ενα μήνα μετά τον θάνατο του ζωγράφου στη Μαγιόρκα, το Μουσείο Μπενάκη φιλοξενεί έκθεση με 36 έργα του


Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΡΟΥΖΑΚΗ


Οι Γάλλοι εκτιμούσαν βαθιά την τέχνη και την προσωπικότητα του Ελληνα ζωγράφου Ντίκου Βυζάντιου που έφυγε από τη ζωή τον περασμένο μήνα στη Μαγιόρκα σε ηλικία 83 ετών. Τον έχουν τιμήσει με ύψιστες διακρίσεις, ενώ συχνά τον αποκαλούν απόγονο του Μανέ.



«Τα χαρτιά», μία από τις ανθρωποκεντρικές συνθέσεις του ζωγράφου
Ο κριτικός τέχνης Φιλίπ Νταζέν τον αποχαιρέτησε μ' ένα εκτενές σημείωμα στην εφημερίδα «Le Monde», ενώ ο Ζαν Ντανιέλ, διευθυντής του «Nouvel Observateur» και επιστήθιος φίλος του ζωγράφου, επαναδημοσίευσε πρόσφατα στο γαλλικό περιοδικό ολόκληρο το κείμενο που είχε γράψει το 1974 ο φιλόσοφος Μισέλ Φουκό για την τέχνη του Βυζάντιου.

Από σήμερα το Μουσείο Μπενάκη (Κουμπάρη 1) φιλοξενεί μια ξεχωριστή έκθεση έργων του Ντίκου Βυζάντιου, γνήσιου εκπροσώπου της περίφημης Σχολής του Παρισιού, με τίτλο «Στα ίχνη του χαμένου βλέμματος». Σε επιμέλεια της ιστορικού τέχνης Φανής Μαρίας Τσιγκάκου και του ζωγράφου Αλέξη Βερούκα περιλαμβάνει 36 έργα (21 λάδια και 15 σχέδια) αντιπροσωπευτικά της παραστατικής περιόδου του καλλιτέχνη.

Η σχέση του Βυζάντιου με τη Γαλλία ξεκίνησε, όπως και αρκετών ακόμα Ελλήνων, με το ταξίδι της θρυλικής κορβέτας «Ματαόρα». Ο Ντίκος Βυζάντιος, γιος του ζωγράφου Περικλή Βυζάντιου, ήταν ένας από τους νεότερους Ελληνες καλλιτέχνες, επιστήμονες και διανοούμενους, που επέλεξαν το 1945 ο Οκτάβ Μερλιέ και ο Ροζέ Μιλιέξ του Γαλλικού Ινστιτούτου για να διασώσουν από τη δίνη του εμφύλιου πολέμου, δίνοντάς τους υποτροφία για το Παρίσι.

Στη Γαλλία αρχικά έμεινε στο σπίτι του κορυφαίου ζωγράφου και χαράκτη Δημήτρη Γαλάνη. Στο ατελιέ του, στη Μονμάρτρη, μυήθηκε στην τέχνη της ξυλογραφίας και της χαλκογραφίας πάνω στην πρέσα του Ντεγκά. Γρήγορα βρέθηκε, επίσης, στον κύκλο των Γάλλων διανοουμένων, συνδέθηκε φιλικά με τους Αλμπέρτο Τζακομέτι, Ευγένιο Ιονέσκο, Ζαν Πολ Αρόν και το έργο του άρχισε να παρουσιάζεται σε γκαλερί και μουσεία της Γαλλίας και της υπόλοιπης Ευρώπης.

Αίσθηση προκαλούν στην αθηναϊκή έκθεση τα σκοτεινά σχέδια με μολύβι και κάρβουνο της ασκητικής του περιόδου από τη δεκαετία του '70. Οι άνθρωποι του δρόμου και των μεγαλουπόλεων είχαν κεντρίσει τότε το ενδιαφέρον του για να αποτυπώσει σε χαρτί «pierre noire» περαστικούς που διασταυρώνονται βιαστικοί, οχυρωμένοι στην ιδιωτική τους αδιαφορία, αργόσχολους, άτομα μοναχικά, διαδηλωτές. Ενα «λεπτό» πλέγμα πάνω από τα πρόσωπα προσδίδει δραματική ένταση στα σχέδια, το οποίο ο Μισέλ Φουκό αποκαλούσε «βροχή από σημεία πλατιά και σφιχτά», που «κατακλύζει το σχέδιο, το διαπερνά, το πνίγει, το καλύπτει, το καταβροχθίζει, το εξαφανίζει. Το εξαφανίζει; Κι όμως όχι. Δεν πρόκειται για ένα λυκόφως που καταπνίγει όλα ή σχεδόν όλα στη σκιά του...».

Στο Μουσείο Μπενάκη παρουσιάζονται επίσης ορισμένα έργα της αφαιρετικής περιόδου του «ζωγράφου του βλέμματος», αλλά και εντυπωσιακές ανθρωποκεντρικές συνθέσεις του με έντονα χρώματα.

Συγκινητικά ήταν χθες στο Μουσείο Μπενάκη τα λόγια της αδερφής του Βυζάντιου, Μαριλένας Λιακοπούλου. Μίλησε για την έμφυτη ευχέρεια του αδερφού της να σχεδιάζει (συνήθιζε να αναπαριστά τη γάτα του σπιτιού, την ίδια και τη μητέρα τους).

Με αφορμή την έκθεση (ώς 5/10) κυκλοφορεί από τις εκδ. «Αδάμ» το λεύκωμα «Gerald Gassiot-Talabot, Κωνσταντίνος Βυζάντιος», ενώ την Τετάρτη 12/09, στις 8 μ.μ., στο νέο Μουσείο Μπενάκη (Πειραιώς 138) θα προβληθεί ντοκιμαντέρ για τον ζωγράφο που σκηνοθέτησε η Πανδώρα Μουρίκη.




ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 07/09/2007